Door negen vakken naar de wereld kijken
Peter Camp is bekend geworden met zijn boeken over dierenmetaforen en als kenner van de matrixmethode waarover hij ook een aantal boeken heeft gepubliceerd. In een serie over boekenkasten mag de boekenkast van Camp zeker niet ontbreken vanwege de unieke indeling ervan. Alle boeken zijn gerangschikt volgens de ordening van de matrix. Achter elke boekenplank zit een gedachte. En de boekenkast is niet de enige plaats waar de matrix is terug te vinden in de werkkamer van Camp.
De matrixboekenkast
In de werkkamer van Peter Camp aan huis worden twee wanden volledig in beslag genomen door boekenkasten. Op het eerste gezicht is daar niets bijzonders aan te zien, hoewel het een overdonderende hoeveelheid boeken is. Alle kasten zijn volledig gevuld met managementboeken: de eerste wand zijn managementboeken tot halverwege de jaren negentig, de tweede wand beslaat de titels van de afgelopen tien jaar. Ook staat er in de kamer nog een apart kastje met boeken over architectuur. Verder staan er door het huis verspreid nog een aantal boekenkasten met romans, poëzie, kunst-, foto-, kook- en reisboeken. Camp: “Ik neem nooit een werkboek mee op vakantie, dan lees ik alleen romans en thrillers.” Alle boekenkasten in de werkkamer zijn op een subtiele manier ingedeeld volgens de matrixmethode. Camp legt uit hoe dat is ontstaan: “De matrix is een systeem waar ik mee werk en over schrijf sinds eind jaren tachtig. De matrix bestaat uit drie dimensies: technisch, politiek en cultureel. Met name vanwege de politieke dimensie heb ik destijds voor dit systeem gekozen, omdat die in veel andere managementmodellen niet terugkomt. Terwijl in een organisatie ook wordt gevochten en er ook spelletjes worden gespeeld. Dat is de politieke kant. In het matrixmodel worden de drie dimensies gecombineerd met de drie kanten van organisaties: de beleidsmatige, organisatorische en personele kant. Zo ontstaan de negen vakken van de matrix. Op een gegeven moment heb ik me afgevraagd of ik mijn boeken kan ordenen met de matrix. Want als je met de matrix werkt, veronderstelt het dat je van al die negen vakken en van de verschillende invalshoeken kennis hebt en minstens in elk vak een boek hebt. Je moet over al die velden kunnen vertellen. Zo heeft elk vak zijn eigen plank gekregen met boeken die specifiek gaan over dat vak van de matrix. Dat levert planken op met boeken over: doelen en werkwijze, taken en bevoegdheden, deskundigheid, beleidsbeïnvloeders, besluitvorming, autonomie, bedrijfsklimaat, samenwerking en houding.” Daarnaast zijn er ook planken met boeken die een hele rij van de matrix beschrijven en die gaan over de technische, politieke of culturele dimensie in het algemeen. De dimensies zijn aangeduid met gekleurde stickertjes die ik op de kast heb geplakt. En bovenin de kast staan de boeken die een hele kolom van de matrix beschrijven, omdat ze gaan over de beleidsmatige, organisatorische of personele kant van de organisatie. Tot slot zijn er nog planken met algemene boeken over management, er is een rijtje boeken van Noel Tichy die de matrix oorspronkelijk bedacht heeft en een plank met de boeken die ik zelf heb geschreven.’ Camp bewaart alle drukken en uitgaven van zijn boeken, inclusief de misdruk van de eerste druk van ‘De kracht met de matrix’. Camp nuanceert de matrixindeling: “Als je met organisatieverandering bezig bent, moet je wel zorgen dat je een integrale blik hebt en alle rijen en kolommen in ogenschouw neemt. Sommige boeken moet je dan ook op meerdere plaatsen zetten. Niet dat ik die dubbel heb, maar ik zet ze op de beste plek. Net als je de werkelijkheid niet kunt opdelen in vakken, kun je boeken ook niet opknippen. Je moet samenhangend kunnen denken, het heeft ook niks met hokjesgeest te maken.” “Toen ik mijn boekenkast indeelde volgens de matrix, bleek dat ik van elk onderwerp wel een aantal boeken had. Ik probeer bij te blijven in alle negen vakken. Ik koop veel boeken, maar krijg ook boeken toegestuurd van uitgevers omdat ik docent ben. De laatste tijd koop ik veel via internet en ook vaak tweedehands boeken. Het gaat mij om de inhoud en de functie, ze hoeven niet altijd nieuw te zijn.”
Kunst en architectuur
Camp is liefhebber van kunst en architectuur. Hij woont in een bijzonder huis dat hij destijds zelf met een architect heeft ontworpen. Hij heeft in zijn werkkamer een kastje met architectuurboeken die ook zijn ingedeeld volgens de matrixmethode. Die boeken heeft hij gebruikt voor zijn boek ‘Gebouwen met een ziel’. De aanleiding voor deze titel was de vraag wat het belang is van moderne architectuur voor organisaties en mensen en hoe je die belangen op elkaar afstemt. Het boek is opgebouwd uit vijftig interviews over bijzondere gebouwen. “In het boek heb ik de matrix gebruikt om de gebouwen te ordenen, maar ook om te laten zien dat bouwprocessen harde en zachte kanten hebben met wisselend samengestelde teams van betrokken stakeholders uit het architectuuroctogoon.” Kunst speelt ook een grote rol in het werk van Camp. Hij laat zijn boeken illustreren door kunstenaar Funs Erens. Die samenwerking is ontstaan bij ‘De gekookte kikker’; Erens heeft toen veertig schilderijen gemaakt om de dierenmetaforen te visualiseren. Hieruit is een rondreizende expositie langs organisaties ontstaan. In de workshops die Camp geeft, speelt kunst ook een rol. Camp en Erens laten de deelnemers vaak aan het einde van een workshop creatief aan de slag gaan gewapend met verfschorten en kwasten. “Dan komt er nog een hoop energie vrij, dan persen de deelnemers alles eruit wat erin zit.” Aan de muur van de werkkamer van Camp hangt, net als in de rest van zijn huis, veel kunst. Een deel daarvan zijn foto’s of andere uitingen die met de negen vakken van de matrix te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan 3 x 3 containers op elkaar gestapeld, of een foto van 3 x 3 deurbellen. Op de website campmatrix.nl staat een overzicht van deze ‘matrixkunst’. Het doet een beetje denken aan het logo van de voormalige omroep Talpa, waarbij de tien puntjes van het logo steeds op een andere manier in beeld gebracht werden. Camp zegt over zijn fascinatie met de 3 x 3-vakken: “Ik zie het altijd in mijn omgeving, waar ik ook ben. Mijn kinderen zien het ook, we kunnen het niet niet meer zien!” In zijn kast vinden we zelfs matrices in 3D: “Dit zijn ‘managerials’, dingen waar je mee kunt spelen, die er mooi uitzien en die een functie hebben.” Het is een samenvoeging van management en materiaal, bedacht en gemaakt door studenten van Camp. In de kasten die verder volledig gevuld zijn met boeken, vinden we nog een uitzondering. Op de onderste plank staat een van de eerste Mac-computers van Apple. Het is de beroemde Apple met een schermpje dat eruitziet als een gezichtje en een van de eerste computers die met een muis werkte en een bureaublad had, waardoor het invoeren van al die gebruiksonvriendelijke DOS-codes niet meer nodig was. Camp kocht deze Mac in Amerika en hij staat hier uit nostalgie, het is een collectors item. Camp schetst de beroemde advertentie uit 1989 waar deze computer als vanzelfsprekend staat afgebeeld op een boekenplank tussen de belangrijke boeken van de wereld als de Bijbel en boeken van Mao en Marx.
Schrijven
Camp heeft een aantal succesvolle titels op zijn naam staan. “Mijn eerste boek was ‘De gekookte kikker’ en hoewel ik er niet veel voor heb geschreven, maar met name de dierenmetaforen heb geordend, is het toch heel erg leuk om je eerste boek in de boekhandel te zien. Zeker als het ook nog een succes blijkt te zijn: volgens de boekhandel is het een boek met een lange adem.” Camp is daarna nooit meer opgehouden met het verzamelen van dierenmetaforen. “Ik kan ze niet meer over het hoofd zien als ik ze ergens tegenkom, daar krijg je feeling voor. Als ik ergens een dierenmetafoor tegenkom, scheur ik die uit of kopieer ik die en ik zet er meteen bij op welk vak van de matrix de metafoor betrekking heeft. Ik stop ze allemaal in een doos en als er sprake is van een vervolg op ‘De paarse krokodil’ dan tik ik ze allemaal over. Ik ben waarschijnlijk de enige op de wereld die dat doet, ik vind het leuk en het is ook een deel van mijn werk geworden, het is gewoon mijn ding.” “Als ik een boek ga schrijven, oriënteer ik me op een onderwerp en koop er veel boeken over. Ik heb dan de bril van dat onderwerp op en dan verzamel ik daar alles over in de vorm van (kranten)artikelen en boeken. Ik schrijf al mijn associaties met het onderwerp op in een klein notitieboek. Ik ben nu bezig met een boek over broeinesten en broeiprocessen in organisaties. Het gaat ook over broedplaatsen en bedrijfsverzamelgebouwen. De matrix speelt een lichte rol in het boek als ordening, het is geen uitgangspunt.” “Bij het maken van een boek houd ik het comfort ervan voor de lezer nauwlettend in de gaten. Ik weet wel ongeveer wat een (management)boek in deze tijd moet zijn: snel leesbaar, mensen moeten erin kunnen zappen, het moet niet te dik zijn en er moeten beelden in staan. Het moet comfortabel en praktisch zijn voor de lezer. Er moet theorie en casuïstiek inzitten en interviews. Een boek moet ook ‘kek’ zijn tegenwoordig en jonge mensen aanspreken. Daarom laat ik mijn nieuwe boek op een kekke manier illustreren door mijn zoon die fotograaf is.” “Gemiddeld schrijf ik een dag per week, de rest van de tijd geef ik workshops vanuit mijn adviesbureau en ben ik docent. Ik schrijf ook in mijn huisje in Frankrijk om niet afgeleid te worden. Meestal is dat in de begin- of eindfase van het schrijfproces als ik een slag met het boek moet maken.”
Boekwinkeltje
De boekenkasten van Camp zijn overvol aan het worden, het is passen en meten. “Ik heb er wel eens over gedacht om alle boeken weg te doen, maar ik wil er wel een goede en nuttige bestemming voor vinden. Dat is nog niet gelukt, dus voorlopig hou ik ze. Maar ik kan er wel vanaf, ik zou alleen mijn eigen boeken bewaren en mijn architectuurkastje. Als ik mijn werkkamer opnieuw zou inrichten, zou ik midden tussen de boeken een groot flatscreen ophangen. Die zou ik gebruiken als groot computerscherm voor het googelen zodat ik van afstand informatie binnenkrijg, een soort digitale boekenkast.” “Mijn boekwinkeltje vormt ook een decor voor mijn lessen. Ik ben heel visueel, ik wil de boeken letterlijk laten zien. Ik neem daarom regelmatig een kist vol boeken mee uit mijn kast of ik fotografeer omslagen om digitaal te presenteren. Zo ontdekken mensen wat er te koop is over de verschillende onderwerpen en krijgen ze een gevoel hoe ze zichzelf kunnen verdiepen in een onderwerp. Ik laat mensen in een workshop ook titels meenemen die belangrijk voor ze zijn geweest. Die kunnen ze dan aan elkaar presenteren of ik bouw er een integraal boekenkastje van. Zo kunnen ze zien wat ze met elkaar gelezen hebben. Dat maakt mensen bewust van hun eigen en van hun gezamenlijk referentiekader. Op die manier wordt ook inzichtelijk wat de blinde vlekken zijn. Daarin onderken ik het belang van het boek om hiaten in kennis op te vullen. Ik kom steeds meer mensen tegen die alleen nog maar googelen. Zo krijgen ze ook eens de kans om over boeken te praten. Ik wil mensen ook laten zien dat als er zoveel boeken over bijvoorbeeld projectmanagement zijn geschreven, dat niet voor niets is! Dus neem die boeken serieus als je projecten leidt en laat je erdoor inspireren.”
- Schrijver: Peter Camp, schrijver, docent en organisatieadviseur.
- Boeken: De gekookte kikker (1991), De kracht van de matrix (1992), Meer dan 500 managementstijlen (1994), De negensprong (1996), De praktijk van de matrix (1998), Projectmanagement (2001), Gebouwen met een ziel (2003), Kracht met de matrix (2004), De paarse krokodil (2006). Allen: Uitgeverij Business Contact, behalve Gebouwen met een ziel (De Prom).
- Boekenkast: In de werkkamer staan 9 Ikea stellingkasten model Gorm met managementboeken en 1 kast met architectuurboeken. Verspreid door het huis staan 5 boekenkasten met romans, poëzie, kunst-, foto-, kook- en reisboeken.
- Aantal meter boekenplank: 54 meter managementboeken en 6 meter architectuurboeken
- Aantal boeken: ruim 3000 (vertegenwoordigen 20 jaar managementboeken)
- Percentage gelezen: Hij scant de meeste boeken: hij bekijkt de inhoudsopgave en aan de hand van de matrix kijkt hij waar het over gaat en waar hij het moet plaatsen. Dan kijkt hij wat nieuw is voor hem en dat haalt hij er dan uit om te lezen en te gebruiken.
- Type lezer: “Zoals ik ben: ik hou van overzicht en van diepgang, dus ik lees in de breedte en de diepte.”
- Type schrijver: “Toegankelijk: ik schrijf grotendeels spreektaal en ik stel de lezer centraal.”
- Beste boeken: Mijn organisatie is een oerwoud (Staes), Organisatieontwikkeling en human resource management (Doorewaard en De Nijs), Creativiteit en de stad (Franke en Verhagen), Handboek voor de levenkunst (Schmid), Beroepszeer (Van den Brink, Jansen, Pessers), Intensieve menshouderij (Peters en Pouw), Hoe word ik een rat? (Schrijvers), De ander (Kapuscinski), Het verborgen lijden in organisaties (Coenen), Salto Humano (Vermeylen) en de architectuurboeken van Nelissen.
- Inspirerende auteur: Noel M. Tichy: grondlegger van de matrixmethode in zijn boek Managing Strategic Change. “Ik ben hem toevallig op het spoor gekomen bij het kopieerapparaat toen iemand een artikel over hem aan het kopiëren was!”
- Oudste boek: Geschiedenis van de filosofie (Störig)
- Laatste aankoop: De letter te lijf (Ottenhof )
- Een ‘comfortabel boek’: Crisis in de hand (Cals, Visser en Plomp)
- Lezen is voor mij… “Nieuwe ideeën opdoen en ‘aha-erlebnissen hebben.”
- Schrijven is voor mij… “Persoonlijke en vakmatige ontwikkeling.”