Beeldengalerij Haarlem onthulde dit najaar vier nieuwe beelden in haar doorlopende buitenexpositie. Kunstenaar Margot Berkman (1964) ontwierp een beeldengroep van koralen die tussen de bomen van het park verrijzen. Koraaldrift biedt een wonderlijk schouwspel.
Wie over de drukke Dreef in Haarlem fietst of rijdt of daar vaststaat in een verkeersopstopping, ziet tussen de bomen van de Haarlemmerhout koralen opdoemen. Deze beeldinstallatie van kunstenaar Margot Berkman maakt onderdeel uit van de Beeldengalerij in Haarlem. Dit particuliere bewonersinitiatief heeft ervoor gezorgd dat tussen het groen van de Grote en Kleine Hout en het Frederikspark maar liefst 24 moderne en klassieke beelden zijn te vinden. Een wandeling van vier kilometer voert de bezoeker erlangs. QR-codes bij de kunstwerken verwijzen naar tekst en uitleg online.
Berkman is een van de vier vrouwelijke kunstenaars die is gevraagd werk te maken voor de nieuwe editie van Beeldengalerij Haarlem. De werken blijven in ieder geval een jaar staan en zijn te koop. Berkman vertelt: “Ik maak al tientallen jaren kunst in de openbare ruimte en de specifieke kenmerken van de plek, zoals lichtinval, formaat en ruimte, neem ik mee in mijn ontwerp. Met de voorzitter van de Beeldengalerij heb ik de locatie in het park bezocht en daarna ben ik gaan schetsen.”
Koraaldrift bestaat uit zes oprijzende koraalstructuren, ieder met hun eigen motief afgeleid van natuurlijk hersenkoraal. De kunstenaar sneed de vormen uit gipsen blokken en bekleedde ze met kwartszand en gipsdispersie, zodat ze bestand zijn tegen weer en wind. Berkman: “Het kunstwerk is een landschap waarin je meerdere perspectieven kunt ervaren. Er staat ook een bank bij om zittend weg te kunnen dromen in de onderwaterwereld en wellicht om je houding opnieuw te bepalen ten opzichte van de natuur, de oceanen en het klimaat.”
Onderhuidse drift
Berkman is een ervaren diepzeeduiker. In haar kunstwerken toont ze het koraal boven water, zoals eerder te zien was in haar tentoonstelling Wave of Breath in het Cobra Museum. Heeft ze een boodschap hiermee? “Ik stel mezelf de vraag wat geeft levenskracht, boven en onder water? Ik wil de verwondering delen die ik zelf heb als ik onder water ben. De schoonheid van die wereld en de strijd om het voortbestaan daarvan, maak ik zichtbaar. Net als alle levende organismen zijn koralen ook afhankelijk van zuurstof. Koraaldrift laat mijn passie zien; er is een onderhuidse drift.”
Omdat Koraaldrift bestaat uit meerdere elementen kun je er tussenin staan en je erdoor laten omgeven. Het kunstwerk heeft twee verschijningsvormen: overdag is het wit en ’s avonds zijn de koralen verlicht in zachte tinten. Berkman: “Als koraal is afgestorven, is het wit, maar levend koraal heeft de meest fantastische kleuren. ’s Avonds geeft de verlichting een ander perspectief op het werk en is er nieuwe ruimte voor contemplatie. Het maakt de donkere ruimte tussen de bomen poëtisch.”
De kunstenaar bestudeert al jaren koraalvormen en wieren. In de bibliotheek van het Teylers Museum en van Artis zoekt ze 17e en 18e-eeuwse etsen van structuren van hersenkoralen. Tijdens haar duikexpedities maakt ze films en foto’s als inspiratie voor haar kunstwerken. Berkman: “Ik ben gefascineerd door het leven onder water. Toen in 2011 de kernramp in het Japanse Fukushima plaats had gevonden, liep ik in Zandvoort over het strand en raapte zeewier op. Ik realiseerde me nog sterker dat de zeeën met elkaar verbonden zijn en dat het sterven van de oceanen nadert.” Dat was een sleutelmoment voor Berkman waarop ze besloot dat ze de aandacht wilde vestigen op de waarde van het leven in de oceanen.