Als eerbetoon aan de rebelse romanfiguren zouden Boekenbalgangers een rode pet moeten dragen.
De 85ste Boekenweek staat in het teken van hen die ons voorstellingsvermogen vergroten: de rebellen en dwarsdenkers, zoals jaarlijks zo breed mogelijk wordt uitgemeten door de CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek). Maar hoe herken je een ‘gewone’ rebel of dwarsdenker als je er een ziet? Sommige zijn niet te missen. De Piketty’s en Harari’s van deze wereld zijn salonfähig en gaan dezer dagen veelvuldig over de tong. Het zijn dwarsdenkers bij uitstek. Hun thematiek is kosmopolitisch en met hun boeken en mediaoptredens bereiken ze een wereldwijd miljoenenpubliek. Maar zijn zij de rebellen met wie de girl of boy next door zich op individueel niveau kan identificeren? Worden zij zo tijdloos als een romanfiguur kan zijn?
Het Boekenweekthema spreekt tot de verbeelding en nodigt ons uit onze gedenkwaardigste rebellen en dwarsdenkers uit de literatuur voor het voetlicht te halen en te celebreren. Oerrebel is Holden Caulfield, de legendarische hoofdpersoon uit The Catcher in the Rye. Hij was Wolkers’ beeldhouwer en Te Gussinklo’s hoogstapelaar ver vooruit – al zal deze naïeve rebel de laatste zijn om daar prat op te gaan – maar kon rekenen op afkeuring in de conventionele tijdgeest van begin jaren vijftig. Dat wil zeggen: door de elite. Bij de lezer werd Holden een cultfiguur die expliciet en seksueel getint taalgebruik niet schuwde. Hij bleek een schot in de roos van de binnenwereld van met name jonge lezers, dwars door alle culturen heen.
‘Phony’ wereld
Het boek vond zijn weg in dertig talen naar meer dan 65 miljoen kopers. Jaarlijks komen daar nog altijd een miljoen nieuwe lezers bij die zich herkennen in deze kwetsbare, maar unverfroren rebel. Met zijn rode petje! Zijn rode petje staat symbool voor Holdens rebellie tegen de phony wereld. Hij probeert compromisloos te zijn. Net als zijn schepper J.D. Salinger, die na het eclatante succes van The Catcher besloot zich rigoureus terug te trekken uit het openbareschrijversleven om geen speelbal te worden van zijn roem. Dat werd hem niet in dank afgenomen door media en fans – een vermeende kluizenaar is wellicht het diapositief van een rebel?
Terug naar ons eigen ogenschijnlijk keurige boekenlandschap. Wat gaat daarin schuil en zal het daglicht zien na daartoe expliciet aangespoord te zijn door het Boekenweekthema? Hoe tonen schrijvers en boekenvakkers hun rebelse aard op het Boekenbal? Een avond die toch ook draait om de buitenkant: zien en gezien worden. Dit is uw kans.
Innerlijke rebel
De innerlijke rebel tooit zich met een rood petje. Als eerbetoon aan de rebel avant la lettre Holden Caulfield en de vele rebelse romanfiguren die in zijn voetsporen traden en als hommage aan hun compromisloze geestelijk vaders. Dwarsdenkers die het publieke discours ver vooruit zijn en de binnenwereld van het individu feilloos aanvoelen en verwoorden. Op zo’n manier dat we als individuele lezer niet alleen onze innerlijke rebel gehoord voelen, maar dat we aangespoord worden om, net als de legendarische hoofdfiguren met wie we mogen oplopen tijdens het lezen van een boek , onze ontregelende motieven trouw te blijven. Daar hoeven we als jan met de pet geen Piketty of Harari voor te zijn.
Bedenk tot slot dat u nog nooit zo eenvoudig gekleed ging voor het thema van het Boekenbal. Het rode petje is een gegarandeerd conversation piece in de wandelgangen van het Internationaal Theater Amsterdam. Welk rebels motief onthult u als drager ervan voor de camera’s en microfoons op de rode loper? Gaat u onverhoopt niet naar het Boekenbal? Kruip dan onder uw rode dekentje op de bank en (her)lees The Catcher in the Rye. Lekker unphony.